Bir Osmanlı Muhaddisi

Hayatı Arnavut asıllı olan Lütfi Paşa, Kânûnî devri sadrazamlarındandır. Avlonya civarından devşirme olarak getirilerek sarayda eğitildi. Önce çukadar oldu. Yavuz Sultan Selim’in tahta geçmesiyle müteferrikalığa getirildi. Bilahare sırasıyla çaşnigirbaşı, kapıcıbaşı ve miralemlik vazifelerinde bulundu. Aydın ve Yanya sancakbeyliği yaptı. Viyana muhasarasına katıldı. 1533’de Karaman beylerbeyiliğine, sonra Rumeli beylerbeyiliğine getirildi. 1537 Korfu seferi sırasında Barbaros Hayreddin Paşa ile beraber donanma serdarı olarak bulunarak İtalya sahillerini vurdu. Venediklilere gönderdiği elçinin esir alınması üzerine, Venediklilere savaş açıldı ve Korfu adası muhasara edildi. Lutfi Paşa’nın zafer beklentisine rağmen padişahın emriyle kaldırılıp geri çağrılınca İstanbul’a döndü. Bir müddet sonra ikinci vezirliğe getirildi ve Boğdan seferine [...]

Hayatı “Seydî Çelebi” olarak tanınan Muhyiddin Mehmed Efendi Kocaelili’dir. Babası Mehmed Efendi, Merzifon Medresesi’nde uzun zaman müderrislik yapmış, zamanın meşhur ulemâsından idi. İlk eğitimini babasından alan Seydî Çelebi, bilahare Bahaeddin Efendi, Amasya’da müderris olan Abdî Efendi, Şah Fenârî’nin oğlu Hasan Çelebi gibi müderrislerden okudu. Ardından Malkara Medresesi müderrisliğine getirildi. İstanbul İbrahim Paşa Medresesi’nin ilk müderrisi oldu. Sonra sırasıyla İznik Sultan Orhan Gazi, Edirne Dârulhadis, İstanbul Vezir Mustafa Paşa (ilk defa) ve Sahn-ı Semân medreselerine müderris oldu. Sultan Bayezid II, günlük seksen akçe ile emekliye ayırdı. Yavuz Sultan Selim onu önce İstanbul’a kadı sonra da Anadolu Kadıaskeri olarak tayin etti. Bir [...]

Hayatı Asıl ismi Ahmed olan âlimimiz, Mahmud isminde bir zâtın oğlu olub,[1] Şihâbüddin lakabı ile meşhur olmuştur. Sivas eşrafından bir zâtın âzatlı kölesi olduğu ve bu şehirde yetiştiği için Sivâsî, bilahare Ayasuluğ’a[2] (Selçuk) yerleştiği için de Ayasluğî nisbesiyle tanınmıştır. Sivâsî nisbesi çok daha yaygındır. Küçük yaşından itibaren zamanının alimlerinden ilim tahsilinde bulunarak yaşıtları arasında sivrildi. Daha sonra Zeyniyye Tarikati’nin kurucusu Zeyneddin Hafî’nin (ö. 838/1434-35)[3] ileri gelen halifelerinden Mehmed Efendi’ye intisap etti. Şeyhi ile beraber Ayasuluğ’a gitti. Burada tedris ve irşad faaliyetlerinde bulundu. Aydınoğlu tarafından kendisine büyük ikramlarda bulunuldu. Gördüğü bu iltifatlar karşısıda Ayasuluğ’a yerleşti.[4] Şihâbüddin Ahmed es-Sivâsî’nin hayatının safhaları kaynaklarda [...]

KUTBUDDİN el-İZNİKÎ (821/1418) Hayatı İsmi Muhammed, lakabı Kutbuddin ve babasının adı Muhammed olan[1] âlimimiz İznikli’dir. İznik’te doğdu. Tahsilini memleketinde tamamladı. Hasan Paşa b. Alâeddin Esved[2] ve Molla Fenârî gibi devrin ileri gelen âlimlerinden ders aldı. Eşrefoğlu Rûmî’nin sohbetlerinde bulundu. İznik Orhan Gazi Medresesi’nde hocalık yaptı. 8 Zilkâde 821/Kasım 1418’de vefat etti.[3] Türbesi, İznik Yeşil Cami ile Nilüfer Hatun imareti arasında bulunmaktadır.[4] Kutbuddin Muhammed el-İznikî şer’î ve aklî ilimlerde son derece iyi yetişmiş dirayetli bir âlim ve olgun kişiliğe sahip bir sûfîdir.[5] Timur İzmir’i fethettikten sonra, Foça’nın da Timur’un hakimiyetini tanıması üzerine, Yıldırım Bayezid’in oğlu İsa Çelebi, Kutbuddin el-İznikî’yi, Timur’a elçi olarak [...]

“Molla Lütfi” diye meşhur olan Lütfullah Efendi, Tokatlı’dır. Med­rese ilimlerini Sinâneddin Yusuf Efendi’den (Sinan Paşa) (ö. 891/1486) ikmal etti. Ali Kuşçu(ö. 879/1474) İstanbul’a geldi­ğinde hocasının isteği üzerine onun yanına giderek riyâziyatla ilgili dersler aldı ve bunları Sinan Paşa’ya öğretti. Kütüphânesinin tanzimi için bir kütüphâneci arayan Fatih Sultan Mehmed tarafındane, Sinan Paşa’nın tavsiyesi üzerine, “hâfız-ı kütüb”lüğe getirildi. Bu durum da çeşitli ilim­lere olan bilgisinin artmasına vesile oldu.[1] Fatih Sultan Mehmed, Molla Lütfi’nin hizmetlerinden memnun oldu. Aralarında, latife yapacak kadar sıcak bir dostluk gelişti ise de[2] ne yazık ki bu dostluk fazla sürmedi. Hocası Sinan Paşa’nın, Sultan tarafından sürgüne gönderilmesi üzerine vefâkârlık göstererek [...]